.comment-block img { max-width: 300px !important; }

Thứ Sáu, 13 tháng 12, 2013

Hán Việt ơi, Hán Việt à

Hán Việt ơi, Hán Việt à
Có vay thì vay cho khéo
Kẻo mà…loạn ngôn!

Hồi xưa đi học, tôi thường được nghe thầy cô khuyên nên học tập cách viết của Bác Hồ. Bác viết giản dị, dễ hiểu, nếu sử dụng được từ thuần Việt thì nên sử dụng, hạn chế tối đa việc sử dụng từ Hán Việt.
Sau nhiều năm chơi đùa với chữ, tôi thấy trong một chừng mực nào đó, Bác Hồ đã đúng. Nhưng một khi xã hội phát triển, ngôn ngữ không thể là một thực thể đứng ngoài sự phát triển của xã hội. Ngôn ngữ cũng phải giao lưu, phải cọ xát, và tất nhiên ta không thể ôm khư khư cái kho từ thuần Việt vốn có. Bác Hồ có thể dùng “các cháu dân quân gái” trong một ngữ cảnh nhất định, nhưng ta không thể vô tư đưa lên các phương tiện truyền thông những cụm từ kiểu bộ đội gái, luật sư gái, nhà văn gái… Tóm lại, từ Hán Việt vẫn chiếm đến 60% ngôn ngữ và ta không thể hạn chế chế sử dụng. Có điều, sử dụng từ Hán Việt như thế nào cho đúng và cho khôn ngoan, tưởng chừng như dễ mà không phải dễ!
Lên mạng, tôi sưu tầm được bài viết này và ôm về đây để phục vụ cho trò chơi với chữ của mình. Bài viết hơi dài, nhưng có nhiều vấn đề thú vị để ta có thể suy ngẫm, đồng ý hoặc phản biện.


Những từ dùng sai trong ngôn ngữ tiếng Việt

1.- Sai vì không hiểu nghĩa gốc Hán Việt.

CHUNG CƯ. Từ kép nầy được thành lập theo văn phạm Hán Việt ví tính từ đứng trước danh từ cho nên cả 2 từ phải đều là Hán Việt. Thế mà từ chung Hán việt không có nghĩa là chung chạ mà có nghĩa là cuối cùng. Vậy chung cư 終居 không phải là nơi nhiều người ở chung mà là nơi ở cuối cùng, tức là mồ chôn hay nghĩa địa. Vậy phải đổi từ chung cư thành chúng cư 衆居 thì mới ổn.

KHẢ NĂNG. “Khả năng” là năng lực của con người, có thể làm được việc gì đó. Thế mà người ta đã viết và nói những câu đại loại thế nầy: Hôm nay, khả năng trời không mưa. Khả năng con bò nầy sẽ chết vì bị bệnh… Nghe thực là kỳ cục và đáng xấu hổ. Tôi cho rằng, người ta đã nhầm lẫn giữa hai từ khả năng (capacité, capable) với khả dĩ (possibilité, possible). Nhưng thôi, chúng ta nên dùng từ thuần Việt là có thể, đúng và dễ hiểu, còn từ khả năng chỉ nên dùng để nói về năng lực mà con người mà thôi.

QUÁ TRÌNH. Quá là đã qua, trình là đoạn đường. Quá trình là đọan đường đã đi qua. Nói thế nầy là đúng: “Quá trình thực hiện công việc đã gặp nhiều trở ngại. Nhưng tôi lại thấy trong sách báo câu đại loại thế nầy: “Quá trình thực hiện công tác sắp tới của tôi là sẽ rất thuận lợi”.Thực là sai lắm rồi. Trong trường hợp nầy, phải dùng chữ tiến trình, đúng cho cả 3 thì quá khứ, hiện tại và tương lai.

HUYỀN THOẠI. Người viết, kể cả những người có bằng cấp cao, không chịu học tiếng Hán, mà lại thích dùng tiếng Hán để tỏ ra “ta đây” nên nhiều tiếng được dùng sai nghĩa một cách thực buồn cười. Thí dụ, tôi rất thường nghe đài truyền hình, truyền thanh và báo chí nói “huyền thoại Pelé” “huyền thoại Maradona”.. Người có học nghe thực chướng tai, nhưng người nói chẳng ngượng miệng chút nào. Tại sao nghe chướng tai? Huyền là màu đen, nghĩa bóng là sâu xa, mờ ảo, không có thực. Thoại là câu chuyện. Vậy huyền thoại là câu chuyện mờ mờ ảo ảo, không có thực, do truyền miệng mà ra. Thí dụ chuyện bà Âu Cơ đẻ ra trăm trứng, chuyện ông Thánh Gióng cỡi ngựa sắt đi đánh giặc Ân là những huyền thoại. Đằng nầy, ông Maradona, ông Pélé có thiệt 100% sao gọi là huyền. Và 2 càu thủ đó là con người sao gọi là thoại được. Nếu muốn dùng chũ huyền thoại để đề cao 2 cầu thủ đó thì phải nói thế nầy: “Cái tài của 2 ông nầy tưởng như chỉ có trong huyền thoại”. Ông bà mình thường nói: “Dốt thì hay nói chữ, có đúng trong trường hợp nầy hay không?”

HÔN PHU, HÔN THÊ. Hôn là cưới, phu là chồng, thê là vợ. Trong chữ phu và chữ thê đã có nghĩa của chữ hôn rồi cho nên gọi hôn phu và hôn thê là để chỉ người chồng người vợ là phi lý. Gọi hôn lễ (lễ cưới) hôn phối (lấy nhau) thì được. Còn nói hôn phu, hôn thê thì có thể hiểu 昬夫,昬妻 là nguời chồng u mê, người vợ u mê cũng như nói hôn quân 昬君 là nhà vua u mê vậy.

2.- Sai vì cố ý sửa nghĩa gốc Hán Việt

ĐỘC LẬP Độc là riêng một mình, Lập là đứng. Vậy theo nghĩa gốc Hán Việt, độc lập là đứng riêng rẻ một mình, không đứng chung với ai cả. Rõ ràng từ nầy là sai nếu dùng để diễn tả tình trạng của một quốc gia không lệ thuộc nước khác. Ngày nay, các quốc gia như thế đâu có đứng riêng một mình mà đều có liên hệ với nhau trong các tổ chức quốc tế. Vậy từ độc lập là sai. Tôi thấy Cụ Trần Trọng Kim, Cụ Dương Quảng Hàm dùng từ tự chủ để thay thế từ độc lập. Như thế là rất hay. Có người bảo với tôi rằng từ độc lập là do ông Tôn Dật Tiên đặt ra nên không thể bỏ được. Tại sao vậy? Ông Tôn Dật Tiên thì liên quan đến ngôn của Tàu chứ có liên quan gì đến ngôn ngữ Việt Nam. Tàu dùng sai thì chúng ta đâu có buộc phải theo cái sai của họ.

PHONG KIẾN.封建 Phong kiến gồm 2 chữ phong tước 封爵 (ban quan tước) và kiến địa 建地 (ban đất để dựng nước). Phong kiến chỉ chế độ hoàng đế phong tước cho người có công và cấp cho một vùng đất rất rộng để thành lập quốc gia, với quân đội, luật lệ và chế độ thuế má riêng biệt. Chế độ nầy hiện hữu ở đời nhà Chu bên Tàu với nước của thiên tử và nước của các chư hầu; từ nhà Tần trở đi thì chế độ phong kiến bị bị bãi bỏ và được thay bằng chế độ trung ương tập quyền. Chế độ phong kiến cũng tồn tại ở vài nước Âu châu như Pháp, chỉ vào thời Trung cổ mà thôi. Ở Việt Nam không bao giờ có chế độ phong kiến (féodalité) mà chỉ có chế độ quân chủ chuyên chế (royalisme absolu) mà thôi. Gọi chế độ quân chủ ở Việt Nam bằng từ phong kiến là sai. Có tài liệu còn bảo rằng sự cúng tế đình chùa là tàn tích của phong kiến thì càng sai hơn nữa.

TIÊU CỰC, TÍCH CỰC 消極, 積極 Hiện nay, người ta gán vào hai từ nầy ý nghĩa tốt xấu hết sức rõ rệt. Hành động nào tốt thì được gọi là tích cực; trái lại, hành động xấu thì gọi là tiêu cực. Thực ra, suy từ nghĩa gốc Hán Việt thì sự gán ép như thế là sai. Tich cực, tiêu cực tự nó không có sẵn tính chất tốt hay xấu mà chỉ ấn định cường độ của hành động mà thôi. Thí dụ, trong một đoàn đi làm việc phước thiện thì ai tích cực là tốt và ai tiêu cực là không tốt. Nhưng trong một bọn côn đồ đi tổ chức ăn cướp thì đứa nào tích cực lại là đứa xấu nhất. Trong truyện Tam quốc của Tàu, Từ Thứ, mưu sĩ của Lưu Bị bắt buộc phải về phục vụ dưới trướng của kẻ thù là Tào Tháo. Từ Thứ đã giữ thái độ tiêu cực nghĩa là không hiến mưu kế gì cho Tào Tháo. Thái độ tiêu cực nầy của Từ Thứ, từ cổ chí kim luôn luôn được khen ngợi; vậy tiêu cực có xấu đâu.

3.- Sai vì không phân biệt được tiếng Hán Việt với tiếng thuần Việt (tiếng Nôm).

QUỐC GIỖ. Tôi có đọc được câu nầy: “Ngày giỗ tổ Hùng vương là ngày quốc giỗ”. Nói như vậy là sai. Giỗ là tiếng Nôm chứ không phải là tiếng Hán Việt nên không thể đặt sau tiếng quốc được. Hãy bỏ tiếng ngày quốc giố mà dùng tiếng thuần Việt là ngày giỗ cả nước, vừa đúng, lại vừa dễ hiểu, Nơi tiếng Hán, ngày giỗ là kỵ nhật 忌日.Ở một vài tỉnh của Trung Việt, người ta gọi ngày giỗ là ngày kỵ. Ta nên dứt khoát chỉ dùng từ Nôm là ngày giỗ để cho thống nhất toàn quốc.

GÓA PHỤ. Tôi đã gặp vài lần chữ góa phụ trong sách vở báo chí để chỉ người đàn bà có chồng đã chết. Gọi như thế là sai vì tính từ góa là tiếng Nôm, không thể đặt trước danh từ phụ được. Phải gọi người đàn bà góa (toàn Nôm) hay người quả phụ (toàn Hán Việt) thì mới đúng.

ĐỆ NHẬT THÁC. Ở ngõ đi vào của một địa điểm du lịch, có hàng chữ to tướng dùng để quảng cáo “Nơi đây có đệ nhất thác”. Viết như thế là sai. Đặt 2 chữ đệ nhất (tiếng thêm nghĩa) trước chữ thác (tiếng chính), là theo văn phạm Hán Việt thì cả hai chữ đều phải là tiếng Hán Việt mới được. Ở đây, tiếng thác là thuần Nôm, thế là bậy rồi. Không có` tiếng Hán Việt nào có nghĩa thác nước. Thác theo tiếng Hán là bộc bố , nhưng đó lại là tiếng Hán thuần túy nghĩa là chưa được Việt hóa thành tiếng Hán Việt nên chưa thể dùng được. Trong trường hợp nầy, nên viết “Nơi đây có thác đẹp nhất”, vừa đúng, vừa dễ hiểu lại vừa hấp dẫn khách du lịch.

4.- Sai vì không phân biệt được văn phạm Hán Việt với văn phạm Nôm.

X QUANG. Mỗi lần có chuyện phải vào bệnh viện là tôi rất khó chịu khi nhìn thấy cái bảng “Phòng X quang” Tôi khó chịu vì cái chữ X quang nầy phạm đến 2 lỗi. Một là lỗi về ngữ pháp và một lỗi vể kiến thức khoa học. Về ngữ pháp, quang là tiếng chính, X là tiếng bổ nghĩa. Đặt tiếng bổ nghĩa trước tiếng chính thì đích thị sử dụng văn phạm Hán Việt rồi. Mà muốn dùng lối văn phạm nầy thì cả 2 chữ đều phải là tiếng Hán Việt. Ở đây X là một mẫu tự latin thì sai quá đi rồi. Về khoa học, quang có nghĩa là sáng, ở đây chỉ tia sáng. Tia sáng là tia kích thích được tế bào thị giác để tạo ra ấn tượng sáng. Trong chuỗi sóng điện từ, các tia nầy chỉ chiếm một khoảng rất nhỏ bé với độ dài sóng từ 400 nano mét đến gần 800 nano mét mà thôi. Trong khi đó, tia X (với độ dài sóng từ 0,1 đến 10 nano mét) cách tia sáng khá xa, không kích thích được tế bào thị giác thì chắc chăn không phải là tia sáng rồi. Cho nên dùng chữ QUANG cho tia X là sai be bét về vật lý sơ đẳng của lớp 12 trung học. Tôi chẳng hiểu ông “đại giáo sư tiến sĩ” nào đã bày ra cái tên X QUANG đó. Tại sao không dùng chữ “TIA X” như trước đây ở miền Nam, vừa hay, vừa đúng, vừa đại chúng, vừa thuần túy Việt Nam. Không lẽ người ta muốn dùng chữ “X QUANG” để chứng tỏ ta đây biết “nói chữ” hay sao?

BÊ TÔNG HÓA con đường. Bê tông là từ phu, hóa là từ chính. Đây cũng là văn phạm Hán Việt. Để thành lập từ kép thì cả 2 từ đơn đều phải tiếng Hán Việt. Ở đây bê tông lại là tiếng Pháp (béton) phiên âm ra, do đó nói bê tông hóa là sai. Ngoài ra, nghĩa cũng sai vì từ bê tông hóa được dùng phải được hiểu là con đường đà được biến hóa thành một khối bê tông. Vì vậy, không nên nói bê tông hóa mà nói một cách bình thường: tráng bê tông con đường, vừa đúng lại vừa dễ hiểu.

Còn một lô HÓA rất bậy bạ trong sách vở báo chi, trong chương trình truyền thanh, truyền hình như : nghèo hóa, giàu hóa, no hóa, đói hóa, khôn hóa, dại hóa, vân vân. Tội nghiệp cho ngôn ngữ Việt Nam!

NỮ NHÀ BÁO Tôi còn nhớ, trong chiến tranh I rắc, sau khi lính Mỹ bắn nhầm nhân viên tình báo của Ý bảo vệ người nữ phóng viên vừa được bọn bắt cóc trả tự do, các đài truyền hình ở Việt Nam loan tin nhiều lần và nhắc đi nhắc lại nhóm từ nữ nhà báo. Thực là quá tệ! Nhà báo là tiếng Nôm nên phải dùng văn phạm xuôi và phải nói “nhà báo nữ” Còn muốn dùng văn phạm ngược thì phải dùng 3 từ Hán Việt: “nữ phóng viên” hay “nữ ký giả”. Ban biên tập các đài truyền hình không biết điều nầy sao?

TRIỀU CƯỜNG. Từ lâu rồi, tôi thấy xuất hiện rất thường xuyên hai từ triều cường khi người ta nói đến thủy triều trên song.. Hai chữ nầy có thể thay đổi vị trí trước sau và có hai ý nghĩa khác nhau. Cường triều gồm tính từ đứng trước danh từ thì tương đương với một danh từ và có nghĩa là con nước lớn (haute marée). Triều cường thì lại là một mệnh đề gồm một danh từ triều và một động từ cương và có nghĩa là con nước đang lớn lên (la marée monte). Lúc nào cũng dùng chữ triều cường thì có thể sai hơn phân nửa trường hợp rồi. Nhưng tại sao không nói con nước lớn (danh từ) và con nước đang lên (mệnh đề) vừa đúng lại vừa phù hợp với trình độ và thói quen của đại chúng.

HẠT NHÂN. Đây là từ vật lý học chỉ các hiện tượng xảy ra bên trong cái lõi hay cái nhân của nguyên tử. Miền Nam trước đây gọi là hạch tâm. Hạch là cái hạt, tâm là cái lõi hay cái nhân bên trong . Hạch tâm là cái nhân của hạt. Đó là từ ghép theo văn phạm Hán Việt vì cả 2 từ đều là Hán Việt. Bây giờ người ta chuyển sang dùng 2 từ Nôm thì phải theo văn phạm nôm và phải gọi là “nhân của hạt” hay nhân hạt, cũng như bên ngoài gọi “vỏ hạt” chứ không thể gọi là “hạt vỏ” được. Gọi phản ứng hạt nhân, là sai với văn phạm rồi. Cần phải sửa lại: phản ứng nhân hạt mới đúng. Tuy nhiên, theo tôi, nên giữ từ phản ứng hạch tâm thì hay hơn nhiều. Từ nầy không phải là từ của giới bình dân nên cứ giữ tiếng Hán Việt, không cần chuyển sang tiếng Nôm.

TẶC. Từ Hán Việt nầy đang được dùng một cách rất bậy bạ và rất thường xuyên như bọn tôm tặc, vàng tặc, cà phê tặc, để chỉ những tên ăn trộm. Dùng như thế là phạm vào 2 điều sai. Thứ nhất là sai về ngữ pháp: một từ đơn thuần Việt không thể ghép với một từ đơn Hán Việt để thành một từ kép. Thứ hai là sai về nghĩa. Tặc có nghĩa là ăn cướp, đạo mới có nghĩa là ăn trộm, thí dụ đạo văn 盜文 là ăn trộm văn của người khác. Tại sao người ta không nói một cách giản dị và đúng là: bọn trộm tôm, trộm vàng, trộm cà phê. . . Cũng cần nói thêm về một từ đang được nhiều báo đem dùng. Đó là từ đinh tặc để chỉ bọn rải đinh trên đường phố. Đinh là một từ có gốc Hán Việt nhưng đã được Việt hóa hoàn toàn rồi nên ghép với từ tặc thì không ổn. Vả lại, nói đinh tặc là sai nghĩa vì từ đó có nghĩa là bọn ăn cướp đinh; thôi bỏ từ đó đi và nên nói một cách giản dị là “bọn rải đinh” thì hơn.

Còn vô số những từ sai khác cùng nguyên nhân trên đây như:
Lớp trưởng, phải sửa lại trưởng lớp,
Nhóm trưởng, phải sửa lại trưởng nhóm
Siêu rẻ, phải sửa lại rất rẻ
Siêu bền, phải sửa lại rất bên
Vi sóng, phải sửa lại vi ba hay sóng ngắn
Vân vân…

5.- Dùng từ vô nghĩa

Bệnh viện DA LIỄU. Lần đầu tiên, thấy bảng chữ nầy, thú thật tôi không hiểu là cái gì. Sau hỏi người bạn bác sĩ mới biết đó là “nhà thương chữa bịnh ngoài da và bệnh hoa liễu”. Trời đất! Da là từ thuần Việt. Hoa liễu là từ Hán Việt, sao lại nhập chung một cách kỳ cục như thế. Xét về nguồn gốc, chữ Hán Hoa liễu 花柳 có nghĩa là ổ điếm chứ không phải là một bịnh. Về sau, người ta dùng nhóm từ kép “bịnh hoa liễu” để chỉ cái bịnh lây qua đường tình dục cho những người hay lui tới các hoa liễu. Dùng riêng chữ hoa liễu cho một bịnh đã là sai rồi. Bỏ luôn chữ hoa, chỉ còn chữ liễu thôi thì càng tệ hơn nữa. Riêng chữ liễu thì có nghĩa là cây liễu. Bệnh viện da liễu tức là bệnh viện chuyên chữa cho bịnh ở da của cây liễu !!!

ĐẠI TRÀ. Tôi nhớ sau năm 1975, một người bạn dạy sử địa kể rằng, lần đầu tiên đọc sách giáo khoa từ miền Bắc đưa vào gặp câu: “Cây chè được trồng đại trà ở vùng nầy”. Anh ta hơi hoảng vì dạy sử địa bao năm mà bây giờ không hiểu đại trà là gì. Đại là lớn, còn trà là gì? Anh về lật nhiều tự điển kể cả tự điển Hán Việt ra tra thì chẳng thấy chữ đại trà ở đâu cả. Hỏi thăm mãi anh mới rõ trồng đại trà là trồng rộng rãi khắp nơi. Có lẽ ai đó nổi hứng bịa ra từ vô nghĩa đó để thay thế từ dễ hiểu và có sẵn, rồi sau đó những người khác bắt chước nói theo. Ngôn ngữ mà biến chuyển như thế thì cũng đáng buồn.

SỰ CỐ. Lại một từ vô nghĩa nữa nhưng đang được dùng một cách rộng rãi để chỉ một sự rắc rối vừa mới xảy ra. Trong tiếng tiếng Hán Việt có từ kép cố sự 故事 có nghĩa là chuyện cũ chứ làm gì có từ sự cố. Cái nghĩa mà hiện nay người ta gán cho từ vô nghĩa đó thực là lạ lùng, không thể chấp nhận được.

HOÀN CẢNH. Trong một bài báo, người ta viết: “Cô ây sống hoàn cảnh lắm”. Đố các bạn biết người ta muốn nói gì? Xin thưa, muốn nói “Cô ấy đang sống trong hoàn cảnh bi thảm”!!! Các bạn có chịu nổi với cách viết văn như thế đó không ?

ĐÔI CÔNG. Kể từ giải túc cầu thế giới tại Nam Phi, đài truyền hình ở Việt Nam bịa ra một từ mới, đó là từ đôi công và rất thường được lặp đi lặp lại. Theo dõi nhiều trận, tôi mới hiểu ý của các ông trời đó muốn nói: 2 đội chơi đôi công nghĩa là cả 2 đội đều chơi tấn công. Đôi là một cặp (tiếng Nôm), công là tấn công (tiếng Hán Việt). Vậy đôi công là một từ bậy bạ do người kém hiểu biết bịa ra mà hiệu quả rõ ràng là làm xấu đi ngôn ngữ của dân tộc mình. Có người nghĩ rằng, cứ bịa ra những từ mới là làm giàu cho ngôn ngữ. Quan niệm như thế là sai; cũng như muốn làm giàu thì kiếm được thực sự nhiều tiền chức không phải cứ nhét vào tủ các thứ giấy tờ bậy bạ mà gọi làm giàu được.

XÂY DỰNG. “Anh Hai tôi quyết định xây dựng với người yêu của mình” Các bạn đừng tưởng rằng 2 người quyết định đi xây nhà để ở nhé. Không, 2 người quyết định làm đám cưới dó. Viết văn như thế thì hết chỗ để phê bình rồi.

6.- Dùng sai nghĩa từ thuần Việt.

NGƯỠNG. Người ít học cũng biết ngưỡng là một giới hạn rất xác định, một gạch ngang rõ nét, và bước qua vạch ngang đó thì mọi việc sẽ thay đổi một cách căn bản. Thí dụ, ngưỡng cửa là một đường ngang, bên trong là phòng, bên ngoài là sân hay mái hiên chứ không còn là phòng nữa. Một thí dụ khác: khi lượng glucose trong máu tăng lên và vượt qua ngưỡng 1% thì đường thoát ra ngoài theo nước tiểu, còn dưới cái ngưỡng đó thì không hề gì. Ngưỡng có nghĩa rõ ràng như thế và học sinh nào cũng biết. Thế mà mổi đêm, trong mục dự báo thời tiết, xướng ngôn viên cứ lải nhải; nhiệt độ đạt ngưỡng từ 32 đô đến 35 độ. Nghe chịu hết nổi. Tôi không trách người xướng ngôn vì bản tin không phải do người xướng ngôn viết mà do các đấng đại trí thức trong ban biên tập viết nên.

KIÊU NGẠO. Có người nhờ tôi giải thích một câu nói trong sách báo nào đó :”Thằng A hay kiêu ngạo người khác.” Tôi không giải thích được vì không rõ câu nầy có nghĩa: “thằng A thường tỏ ra kiêu căng với người khác”, hay là “thằng A thường chế nhạo người khác”. Chắc chắn cả 2 cách giải thích đều không ổn vì dùng từ kiêu ngạo như thế là sai rồi thì không thể có cách nào giải thích câu nói cho đúng được.

TRAO ĐỔI. Từ nầy có nghĩa là đưa qua đưa lại các vật với nhau. Ngày nay người ta lại dùng từ nầy một cách sai lầm để thay thế cho từ bàn bạc hay thảo luận. Thí dụ: “Để thực hiện chỉ thị, tôi đã trao đổi với đồng chí chử tịch”

7.- Dùng từ thiếu chính xác

CHẤT LƯỢNG. Chất là cái khối chứa bên trong một vật (matière,) lượng là tính chất của cái gì có thể cân đo đếm được (quantité). Vậy chất lượng hay khối lượng là cái chất bên trong của một vật có thể đo lường được ( masse). Thí dụ: “khối lượng hay chất lượng của một vất là 1 kilo gramme”. Thế mà ngày nay người ta dung từ chất lượng để chỉ cái tính tốt xấu của một vật, không thể đo đếm được (qualité). Thí dụ: “Chất lượng của nước giải khát nầy kém lắm, uống không ngon má cò có hại cho sức khỏe nữa”.

CẢM GIÁC. 感覺 Đó là sự nhận biết của cơ thể do ngoại giới tác động vào các giác quan của cơ thể. Thí dụ: “Gió về khuya gây cảm giác lạnh. Tiếng đàn gây cảm giác êm đềm”. Ngày nay, người ta thường dùng từ cảm giác thay cho từ cảm nghĩ. Thí dụ: ‘Với tình hình nầy, anh có cảm giác thế nào?”. Thực là sai một cách trầm trọng.

THỐNG NHẤT. Thống nhất 統一 là làm biến mất tình trạng chia rẻ bắng cách gom các thứ về một mối. Ngày nay người ta lại thường dùng từ thống nhất để diễn tả sự đồng ý, cùng chung quan điểm. Thí dụ, người ta đã nói: “Để thực hiện tốt chỉ thị, tôi cần thống nhất đồng chí chủ tịch”. Nói như vậy là sai.

GIẢI PHÓNG . Giải phóng 解放 là một từ thường dùng trong lĩnh vực chính trị để chi công cuộc cởi bỏ áp bức, trói buộc cho con người. Ngày nay, người ta lại dùng một cách sai lầm từ nầy cho vật chất. Thí dụ: người ta nói giải phóng mặt bằng thay cho từ đúng là giải tỏa mặt bằng.
ĐĂNG KÝ. Đăng ký 登記 là chép vào sổ một vật được đưa đến. Thế mà ngày, người ta nói: “Tôi đã đăng ký đi nước ngoài” Nghe như người ta sẽ gói tôi lại rồi đem gởi ra nước ngoài. Với con người, không thể nói đăng ký mà phải nói: ghi danh hay ghi tên mới đúng.

8.- Từ vựng lộn xộn.

LÁI XE. Đó rõ ràng là một động từ, hay đúng hơn là một từ kép gồm một động từ và một túc từ. Tuy nhiên, ngày nay người ta cũng dùng từ nầy để chỉ người lái xe, tức là danh từ. Vì vậy, người ta có thể nói: “Sáng nay, lái xe đang lái xe gặp một lái xe khác cũng lái xe, cả hai lái xe cùng lái xe về nhà.” Thực là buồn cười. Trước đây ở miền Nam, lái xe dứt khoát chỉ là động từ, còn danh từ phải là người lái xe hay muốn nói gọn hơn thì dùng từ phiên âm Quảng Đông (?), tài xế cũng được rõ ràng minh bạch.

YÊU CẦU. Đây là một động từ. Thí dụ: “Tôi yêu cầu anh đi ngay”. Sau 75, tôi gặp ngay trong giáo án (tài liệu chính thức để dạy học) 2 chữ: mục đích và yêu cầu. Động từ yêu cầu đã biến hẳn thành danh từ.

NGHIÊN CỨU SINH. Sinh là tiếng Hán Việt. Dùng làm động từ thì sinh có nghĩa là sống, còn dùng làm danh từ thì sinh có nghĩa là con người đang sống. Thí dụ học sinh là người đi học, giáo sinh là người đi dạy. Nguyên cứu sinh là người đi nghiên cứu. Rõ ràng như vậy, thế mà tôi đã nghe người ta nói và đã thấy người ta viết những câu như “Con tôi được đi nghiên cứu sinh tại Trung quốc” Như thế là nói bậy vì lấy một danh từ làm động từ!

ẤN TƯỢNG. Theo cụ Đào Duy Anh, ấn tượng 印象(impression) là cái hình tượng do ngũ quan cảm xúc mà còn in sâu vào óc. Vậy ấn thượng là một danh từ của tâm lý học. Thế mà ngày nay người ta đem dùng làm tính từ như “cảnh đó rất ấn tượng”, và cả động từ nữa, như “tôi rất ấn tượng cảnh đó”. Hết sức bậy bạ

THẦN TƯỢNG. 神像 Từ nầy có nghĩa là hình tượng cao quý như thần. Vậy đây là danh từ nhưng, cũng như chữ trên đây, thần tượng được dùng như tính từ như “người đó rất thần tượng”, rồi cả động từ nữa “anh có thần tượng đồng chí đó không?”

TRÊN. Rõ ràng đây là một giới từ, bây giờ lại trở thành danh từ. Thí dự: “Cần phải báo cáo cho trên rõ” hay “trên bảo, dưới không nghe”.

LÀM TỐT. Tốt là một tính từ bổ túc nghĩa cho danh từ, như hạnh kiểm tốt, sức khỏe tốt. Ngày nay tốt được dùng làm trạng từ bổ túc nghĩa cho động từ, như làm tốt, học tốt, thay vi nói làm giỏi, học giỏi.

LÃNH ĐẠO. Tôi không tìm thấy chữ nầy trong các tự điển Hán Việt nhưng lại có trong tự điển của Tàu hiện nay 领导 và có nghĩa là điều khiển, hướng dẫn con đường đi. Vậy rõ ràng đây là một động từ. Tuy nhiên ngày nay người ta lại dùng làm danh từ. Thí dụ: “Lãnh đạo đã chỉ thị như thế”

Sự rối loạn về từ vựng trong ngôn ngữ thực là điều rất đáng tiếc. Từ đầu thế kỷ 20, do ảnh hưởng của tiếng Pháp, ngôn ngữ Việt Nam dần dần được minh bạch về từ vựng nên trở nên sáng sủa và rõ nghĩa, nay có biểu hiện rối rắm về từ vựng và trở nên tối tăm, có lẽ do mấy ông đi học bên Tàu về. Tiếng Tàu thì rất lôi thôi về từ vựng, ai cũng rõ điều đó.

9.- Cóp tiếng Tàu đang dùng.

LƯU BAN. Học sinh kém quá không được lên lớp thì gọi là lưu ban. Trong tiếng Tàu hiện nay, ban là lớp học nhưng với tiếng Hán Việt (gốc từ tiếng Tàu đời Đường) thì ban không phải là lớp học mà có nghĩa rất xa lạ (ban phát, hạng thứ, đem quân trở về). Do đó, dùng tiếng lưu ban để nói học sinh không được lên lớp thì không ổn chút nào. Dùng chữ lưu cấp 留級 thì gần đúng nghĩa hơn. Nhưng thôi, lưu ban, lưu cấp làm chi. Mình đã có chữ thuần Việt đã dùng từ lâu là ở lại lớp, rất hay vì phụ huynh học sinh nào cũng hiểu được.

TRANH THỦ. Đây là từ mới được đưa vào Nam sau 1975, và có nghĩa là lợi dụng tình hình để làm được việc gì đó. Thí dụ: “trong chuyến đi tham vừa qua, anh ấy đã tranh thủ kiếm chác được chút ít” Tôi đã cố tìm hiểu xuất xứ của từ nầy và nhận ra rằng từ tranh thủ không có trong tiếng Hán Việt nhưng hiện nay đang được dùng bên Tàu.

Việc đem tiếng Tàu hiện nay, phiên âm Hán Việt rồi nhập vào ngôn ngữ Việt Nam là đều điều không hợp lý vì nó sẽ làm rối rắm ngôn ngữ của mình. Nên nhớ tiếng Hán Việt có nguồn gốc tiếng Hán ở đời Đường chứ không phải là tiếng Tàu ngày nay, đã khác khá nhiều với tiếng Tàu đời Đường, về phát âm cũng như về ý nghĩa. Thí dụ,大家 , tiếng Hán Việt đọc đại gia và có nghĩa là người hay gia đình có vai vế trong xã hội, trong khi đó tiếng Tàu hiện đại đọc là dà jià và có nghĩa là tất cả mọi người. Một thí dụ khác: 東西 tiếng Hán Việt đọc là đông tây và có nghĩa là 2 phương hướng, trong khi tiếng Tàu hiện đại đọc là dòng xì và có nghĩa là hàng hóa. Cho nên tiếng Tàu ngày nay phải được xem là ngoại ngữ đối với ngôn ngữ Việt Nam và không nên nhập một cách bừa bãi vào tiếng Việt.

10.- Đảo ngược từ kép làm sai nghĩa.

ĐIỂM YẾU Từ kép nầy gồm 2 tiếng đơn ghép theo văn phạm Nôm có nghĩa là cái điểm không mạnh. Có người đem đảo ngược lại thành yếu điểm theo văn phạm Hán Việt thì lại có nghĩa hoàn toàn khác hẳn: điểm rất quan trọng.

THẤP ĐIỂM. Từ nầy thường được dùng sai một cách thực buồn cười. Cao là tiếng Hán đã được Việt hóa, nên có thể dùng theo văn phạm Hán hay Nôm cũng đều có một nghĩa duy nhất là “ở phía bên trên”. Thí dụ: điểm cao và cao điểm cùng một nghĩa. Trong khi đó thấp lại có hai nghĩa khác nhau tùy theo tiếng Hán hay Nôm. Theo tiếng Nôm thì thấp có nghĩa là ở bên dưới, nhưng với tiếng Hán thi thấp có nghĩa là ẩm ướt.. Vì vậy, khi nói điểm thấp thì đó là chỗ ở dưới thấp, nhưng khi đảo lại thành thấp điểm thì có nghĩa là nơi ẩm ướt. Thực là buồn cười khi đọc báo thấy: “giao thông giờ cao điểm, giao thông giờ thấp điểm” hay “dùng điện lúc cao điểm và dùng điện lúc thấp điểm”

11.- Đảo tư kép bừa bãi và không cần thiết.

XA XÓT. Tôi đọc được cách đảo kỳ cục trong một tác phẩm bán rất chạy trong thời gian gần đây. Nguyên câu đã viết là: “…ông Năm xa xót nhìn hai đứa trẻ….”. Đảo từ như thế là bừa bãi, chẳng nhằm lợi ích gì. Với văn vần thì có thể tạm chấp nhận sự đảo từ cho hợp thi luật; nhưng với văn xuôi thì không thể đảo từ một cách bừa bãi được.

Còn rất nhiều từ kép bị đảo xuôi đảo ngược vô tội vạ nữa: Nguy hiểm / hiểm nguy; đơn giản / giản đơn; khai triển / triển khai; từ chối / chối từ; bảo đảm / đảm bảo; bền vững / vững bền; minh chứng / chứng minh; phục hồi / hồi phục; biệt ly / ly biệt; tha thướt / thướt tha; thẩn thờ / thờ thẩn; tranh đấu / đấu tranh; thơ ngây / ngây thơ; xúc cảm / cảm xúc; quang vinh / vinh quang; kinh hoảng / hoảng kinh; ái ân / ân ái …..

Ôi thôi, nhiều quá, quá nhiều, không sao kể hết ngay tức thì được.

Có lẽ trên thế giới, không ngôn ngữ nào có các từ bị đảo ngược lung tung như ngôn ngữ Việt Nam hiện nay.

Cứ cái đà nầy, tôi e có ngày mình sẽ đọc được một câu thế nầy: “Người sĩ-chiến sinh-hi ngoài trận-mặt để vệ-bảo quốc-tổ, dân-nhân ở phương-hậu phải tỏ lòng ân-tri với các hùng-anh sĩ-liệt”!!!

12.- Ghép từ bừa bãi.

KÍCH CẦU. Đó là nhóm từ “kich thích nhu cầu tiêu thụ” được ghép cho ngắn lại làm cho nghĩa trở thành hết sức tối tăm. Nghe từ ghép “kích cầu”, tôi cứ tưởng công việc của mấy ông công chánh đang thực hiên ở dưới sông. Cách ghép nấy nghe rất chướng tai nhưng lại rất phổ biến hiện nay.

GIAO HỢP. Có một chuyện ghép từ rất khôi hài mà người ta thường hay kể lại. Chuyện thế nầy: Đồng chí giám đốc phài một nữ nhân viên qua một xí nghiệp bạn với lời dặn đò cẩn thận: “Cô hãy sang đó và cố gắng thuyết phục cho họ chịu giao hợp nhé”. Ý đồng chí giám đốc muốn nói giao hợp có nghĩa là giao thiệp và hợp tác; không biết cô nữ nhân viên có hiểu đúng ý đồng chí giám đốc hay không

13.- Dùng từ dao to búa lớn

CHIẾN. Đá bóng chỉ là một trò chơi thể thao thuần túy thế mà các xướng ngôn viên và bình luận viên của chúng ta luôn luôn gọi đó là cuộc chiến. Cuộc chiến thì phải có đổ máu, phải có quyết tâm tiêu diệt kẻ thù hay ít ra làm cho kẻ thù phải khốn đốn. Một hôm đi ngang qua sạp báo tôi thấy một tờ báo chạy một cái tựa rất lớn ở trang nhất: “nội chiến ở bán đảo Ibérique”. Tôi giật mình không hiểu tại sao giữa hai nước anh em Tây ban nha và Bồ đào nha lại nổ ra chiến tranh. Tôi vội vã móc tiền ra mua ngay tờ báo đó rồi chạy nhanh về nhà để đọc. Đọc xong, tôi ngã ngửa, Thì ra, trong một cuộc bốc thăm do FIFA tổ chức, hai đội tuyển bóng tròn của Tân ban nha và Bồ đào nha gặp nhau trong cuộc chơi play-off. Thế mà người ta dám gọi là nội chiến. Xin chào thua cách dùng ngôn từ Việt Nam ngày nay.

CHIẾN ĐẤU. Tôi đã từng nghe nói: “Chúng ta phải cương quyết chiến đấu với tư tưởng sai trái”. Nghe thực đáng sợ.

NGÀI. Đã có lúc, nhân danh lập trường giai cấp, lập trường ta bạn thù, người ta gọi các lãnh tụ của nước tư bản bằng thằng nọ thằng kia. Bây giờ, chúng ta chơi với tư bản thì ai người ta cũng gọi bằng “ngài”. Ngài thủ tướng, ngài đại sứ, ngài nghị sĩ, vân vân. Nghe có vẻ nịnh bợ quá đi thôi.

THAM QUAN. 參觀 Đi chơi để ngắm cảnh thì gọi là tham quan, có nghĩa là tham dự vào một công cuộc xem xét, nghiên cứu. Gọi thế mới hách chứ.

NGHIÊN CỨU SINH. Đi học thêm ở ngoại quốc, chuyện quá tầm thường, nhiều khi lợi dụng làm chuyện bậy bạ, lại tự tâng bốc mình là đi nghiên cứu.

14.- Dùng từ Hán Việt thay từ Nôm một cách kỳ cục.

KHẨN TRƯƠNG Một đồng nghiệp của tôi định cư tại Uc từ năm 1975. Cách đây vài năm, thầy về Việt Nam lần đầu tiên và dùng tàu hỏa ra Hà nội thăm quê. Giữa khuya, tàu đến ga Đồng hới thuộc tỉnh Quảng bình. Đang ngủ say, bỗng thầy giật mình tỉnh dậy vì tiếng loa “… hành khách khẩn trương lên”. Thầy hoảng hồn phóng xuống giường, chạy ra khỏi buồng của toa xe vì tưởng xe trật đường rầy hay có hỏa hoạn xảy ra. Nhưng không, nhân viên trên toa tàu chỉ nhắc nhở hành khách nào xuống tàu ở ga nầy thì nhanh lên, thế thôi! Tội nghiệp, thầy Phụng hoảng hồn cũng phải vì ở miền Nam trước đây, ngươi ta ăn nói một cách giản dị và chỉ hay dùng tiếng Hán Việt trong văn chương và khi có việc nghiêm trọng mà thôi.

BÁO CÁO. Một người bạn đã nói với tôi: “Báo cáo anh, chiều nay tôi phải lên xe về Hà nội”. Tôi nghe chữ báo cáo thì cứ tưởng anh ta đang nói với một vị tư lệnh trên chiến trường.

15.- Thay từ Hán Việt thông dụng bằng từ Nôm bất hợp lý.

MÁY BAY LÊN THẲNG. Cái loại máy bay có thể bay lên mà không cần phi đạo, ngày trước người miền Nam, từ thành thị đến thôn quê, từ người có học đến người thất học, đều gọi bằng một cái tên rất gọn là trực thăng. Sau 1975, người ta sửa lại là máy bay lên thẳng, không hiểu lý do tại sao.

LÍNH THỦY ĐÁNH BỘ. Ngày trước miền Nam có một binh chủng đặt tên là Thủy quân lục chiến. Đó gần như là một danh từ riêng. Sau 75 thì sửa lại là lính thủy đánh bộ cho có vẻ nôm na, dù thủy và bộ vẫn là tiếng Hán Việt. Có người bảo rằng cái gì của ta thì dùng tiếng Hán Việt mới bảnh, còn cái gì của kẻ thù thì dùng tiếng Nôm để làm giảm giá trị. Nếu quả đúng như thế thì đó thực là một quan niệm hết sức sai lầm và xúc phạm một cách trầm trọng đến giá trị tiếng thuần Việt của dân tộc mình.

16.- Chưa có được những từ thỏa đáng cho khoa học và kỹ thuật hiện đại.

COMPUTER dịch là máy vi tính là không thỏa đáng. Máy vi tính có nghĩa là máy dùng làm những phép tính rất nhỏ. Chức năng của computer không phải chỉ như thế. Xin để dành cho các nhà chuyên môn về kỷ thuật và các nhà ngôn ngữ nói chuyện với nhau để chọn từ cho chính xác.

INFORMATION TECHNOLOGIE dịch là tin học, cần xét lại 2 điểm. Thứ nhất, tecgnologie là một kỷ thuật, dịch bằng một chữ học trơ trọi thì không ổn. Thứ hai, muốn dùng từ kép “tin học” thì 2 từ đơn phải đều là tiếng Hán Việt. Nhưng tin là tiếng Nôm còn tín mới là tiếng Hán Việt. *ON LINE, OFF LINE, dịch là trực tuyến và ngoại tuyến thì e không ổn. Ở tiếng Mỹ, on và off là 2 từ đối nghịch nhau thì dịch sang tiếng Việt cũng cần 2 từ đối nghịch nhau mới được. Cho nên dùng 2 từ trực và ngoại thì chẳng ổn chút nào. Một lần nữa, chúng ta chờ đợi sự bàn bạc giữa các chuyên viên kỹ thuất và ngôn ngữ.

(trich TrieuThanh Magazine)

80 nhận xét:

  1. Chị! em đặt cục gạch đây, xíu quay lại đọc nha! lấy số rùi đới. Hì

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hà hà! Nhanh như chớp nhở! Số 1, vào khám trước nha! (Bắt chước ở bệnh viện) :D

      Xóa
  2. BÀI HAY VÀ ĐÚNG QUÁ OM UI, NHƯNG CÒN TỪ ' phối kết hợp... thủ dâm tinh thần... " mỚi thấy sáng tạo của dân ta ( trên báo chí, văn đàn ) mới khủng khiếp!
    ĐIỀU CHỊ VIẾT CHẢ ĂN NHẬP GÌ... NHIỀU KHI MÌNH BIẾT RÕ RÀNG MỘT SỐ CHỮ DÙNG SAI... NHƯNG TRONG ĐÁM ĐÔNG CÓ KHI VẪN "KHÉP TAI " NGHE HỌ GIẢI THÍCH...
    HIHI...
    CÁM ƠN TÁC GIẢ & CẢ OM NỮA NHÉ!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Cái vụ Hán Việt này em cũng lờ mờ lắm chị. Đôi khi cũng chả phân biết được từ nào là Nôm, từ nào là Hán. Nếu phân biệt được rõ ràng thì chắc là sẽ không dùng từ sai kiểu như Nguy hiểm / hiểm nguy; đơn giản / giản đơn; khai triển / triển khai... Khi tác giả đưa dẫn chứng những từ này mà không giải thích, thực tình em còn chưa biết là sai ở chỗ nào nữa! :(

      Xóa
  3. Hì, đọc rùi mới hỉu nghĩa chuẩn của những từ HÁN VIỆT mà người ta hay dùng. Nếu như trước đây thì cũng cứ hỉu nôm na kiểu GIAO HỢP = GIAO LƯU + HỢP TÁC. He he.....tức cừi :))
    Cảm ơn chị, em còn quay lại đọc thiệt kỹ.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hihi. Kiểu như Linh động và Tinh tường thì thành ra Linh tinh phải hem? :))

      Xóa
  4. Em ạ, lu bu quá, anh chỉ hiểu Độc = một mình, và Lập = làm ra => Độc Lập là tự một mình làm ra chứ không ai chịu.
    Vui thôi em nhé, bây giờ anh chúc em ngày cuối tuần thật bình an hạnh phúc nhé.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Em không hiểu lắm về từ Lập, không rõ nó là Nôm hay Hán? Heidà, chuyện này cũng phức tạp lắm, em chưa đủ vốn ngôn ngữ đủ để đồng ý hay phản bác lại tác giả.

      Xóa
  5. Cứ nghe các MC 'kính thưa các quý vị' hoài thật ngứa tai OM nhỉ ?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Nghe quen rồi, không thấy ngứa Aqa ạ! :D

      Xóa
    2. Em mạn phép hỏi anh Cuong Tranthanh chút ạ, em đôi khi làm MC và cũng rất hay dùng "Kính thưa quý vị" thay vì "Kính thưa các anh chị và các bạn" trong một số hoàn cảnh cần ngắn gọn và trang trọng, và cảm thấy "Kính thưa quý vị" nó thưa được đầy đủ hơn, em không biết thưa như vậy sao lại "ngứa tai" ạ?

      Xóa
    3. Kính chuyển Aqa trả lời cho Cô Nhỏ nhé! :)

      Xóa
    4. Để LC nhảy vào xía xọn xí nha! Nhỏ nhầm ý của Cuong tranthanh rồi. Bác ấy đang xía xọn cái câu " kính thưa các quý vị" chứ có phải " Kính thưa quý vị đâu". Cười!

      Xóa
    5. @Cô nhỏ: 'Các quý vị' nó mất ý nghĩa của sự 'kính thưa' Cô nhỏ ạ, còn 'kính thưa quý vị' là chuẩn rồi.
      @LC Smile: Thank LC cái nhá !

      Xóa
  6. Tớ thấy có bài mới nên sang đọc, thú thực với nàng tớ mới đọc đến "Độc lập" thôi... dài quá nàng ạ. Tớ nấu ăn đây, chiều sẽ đọc tiếp để học hỏi và để tránh bớt những lỗi có thể tớ cũng đã gặp trong dùng từ. Cảm ơn nàng đã chịu khó sưu tầm, chia sẻ.Hi hi... :BH

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ừ, nấu ăn đi nàng! Tớ bận như điên, ko viết bài nổi, lên mạng thấy bài này có thể tranh luận được nên ôm về đây cho vui cửa vui nhà.

      Xóa
  7. Bài viết với sưu tầm thật công phu!
    - Bravo bác OM!
    Tuy nhiên, cũng mời bác đọc tham khảo thử một bài viết cùng các ý kiến thảo luận tương đối "nghiêm túc" này xem sao, nghen...

    1/ “Ngôn ngữ là một mặt của văn hóa. Văn minh càng tiến bộ, văn hóa càng tiến lên. Ngôn ngữ cũng vậy. Ngôn ngữ cần được làm giàu. Và như vậy, việc vay mượn từ những nguồn ngôn ngữ khác, như tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Tàu là điều không tránh khỏi. Tiếng Pháp đã chẳng mượn những từ ngữ của tiếng Hy Lạp, tiếng La Tinh và cả tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ý sao? Tiếng Anh cũng mượn không ít từ ngữ từ kho tang tiếng Hy-La như vậy cùng nhiều ngôn ngữ khác! Vay mượn như vậy, người Anh, người Pháp phạm cái lỗi lầm là không “giữ gìn sự trong sáng” của ngôn ngữ họ hay không? Cho nên, nhân danh “giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt” mà làm cho ngôn ngữ nước mình dậm chân tại chỗ là điều không thể chấp nhận! Cả phía bên này lẫn phía bên kia! Quan trọng là ở chỗ gạn lọc để chỉ chọn lựa những gì là tinh hoa nhất, thiết yếu nhất mà thôi!”
    2/ “Một hiện tượng ngôn ngữ đi ngoài quy tắc đã biết thì không hẵn đã là sai bởi vì những quy tắc ngôn ngữ đó chưa chắc đã phản ánh đúng thực tế ngôn ngữ . Trước đây tôi (có lẽ nhiều bạn đọc cũng thế) rất dị ứng trước các từ ghép gồm một tiếng Hán Việt và một tiếng “thuần Việt” như từ “vi sóng” (vi ba), “siêu xe” (siêu xa)… nhưng nhìn lại ngôn ngữ khác như tiếng Anh chẳng hạn, họ cũng ghép tiếng có gốc Hi Lạp hoặc Latin (giữ vai trò như tiếng Hán Viết trong tiếng Việt) với tiếng “thuần Anh” như trong từ microwave (micro: Latin, wave: “thuần Anh”) hay “anti white” (anti: Hi Lạp, white: “thuần Anh”)… thế thì tại sao trong tiếng Việt ta không được ghép từ HV với từ”thuần Việt”, chính ta tự trói tay ta mà thôi! Mới đây tôi cũng cảm thấy rất chướng tai khi nghe từ “cưới” được dùng bình đẳng cho cả nam lẫn nữ như từ ‘marry” của tiếng Anh, và hiện nay xu hướng này đang phổ biến trong nước. Dù muốn hay không chúng ta cũng không thể ngăn cản được bởi vì tiếng Việt cũng như mọi sinh ngữ khác đều đang phát triển và ngôn ngữ có tính võ đoán, cái gì số đông dùng ta phải theo thôi. Không cần phải truy tận gốc tới thời vua Hùng mở nước, chỉ cần đem các sách báo hiện nay so sánh các sách báo thời Phạm Quỳnh và Nguyễn Văn Vĩnh hay xa hơn một chút thời Trương Vĩnh Kí hay Huỳnh Tịnh Của ta đã thấy khá rõ sư thay đổi trong ngôn ngữ.
    Mặt khác, tiếng Việt ta vay mượn khá nhiều từ từ tiếng Hoa (quen gọi là từ Hán Việt, theo tôi có lẽ nên gọi từ gốc Hoa cho nhất quán với từ có gốc từ các thứ tiếng khác như từ gốc Pháp, từ gốc Anh…). Do thói quen dùng từ (gốc Hoa) mà không tra cứu kĩ càng nên khi gặp những ai dùng khác đi (do có tra cứu) ta cảm thấy dị ứng và thâm chí cãi cọ, kì thị nhau trong cách dùng từ, chẳng hạn như sử dụng / xử dụng, xán lạn / sáng lạng, phản ánh / phản ảnh, tư liệu / tài liệu…”

    Dzì dzậy…
    - “Nói sai nhưng… hiểu đúng là được, như cách nói của người Mỹ, “That’s ok, no problem”. Về mặt truyền đạt ý tưởng, như thế gọi là “đạt yêu cầu”.

    - NGÔN NGỮ NGẬM NGÙI
    (Lê Hữu)

    http://damau.org/archives/9635



    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hoan hô bạn Tín, bạn là người đầu tiên đưa ra những lý lẽ để phản biện bài viết này. Đó là điều mà OM đang mong đợi.
      Riêng về chuyện ta gọi là Hán Việt chứ không gọi là từ gốc Hoa thì OM nghĩ rằng đó những từ lấy từ chữ Hán. Chữ Hán là ngôn ngữ viết cổ, không phải là ngôn ngữ nói. Chữ Hán không phải là SINH NGỮ. Đấy là ý kiến của riêng OM, rất mong bạn có phản hồi. Cám ơn bạn đã ghé nhà OM.

      Xóa
    2. Một nghìn năm lăn qua lăn lại,để từ Hán đi vào Việt Nam không chỉ qua khẩu ngữ mà còn qua văn tự. Nền văn học Trung đại với những đầu sách viết bằng chữ Hán.
      Rồi chữ Hán được "độ" lại thành chữ Nôm. Với sự cắt, ghép một cách điêu luyện cái chữ tượng hình này.
      Lâu thiệt là lâu ... đến bây giờ khi người Hoa đã bỏ đi rất nhiều tiếng Hán cổ thì người Việt của mình vẫn còn dùng nó.Có ai nghĩ rằng các từ này là từ gốc Hán không nhỉ? học, hoa, bút, bảng...
      Ngôn ngữ là thứ phát triển không ngừng. Nó không những phát triển về từ vựng mà còn phát triển về nghĩa của từ nữa. Có những từ qua quá trình phát triển nghĩa gốc mất đi thay vào đó là nghĩa mới. Đó là lẽ đương nhiên.Và sự sáng tạo của con người đặc biệt là giới viết lách cũng là con đường cho từ vựng và nghĩa của từ phát triển.
      Có câu chuyện kể rằng:
      Khóa học kết thúc ông thầy tặng cho 2 sinh viên rất mực yêu quý của mình hai cuốn từ điển bách khoa. Và hai năm sau thầy gặp lại hai cậu SV ấy. Thầy hỏi:
      - Món quà của ta có ích gì cho hai con không?
      SVA trả lời: Con đã tiếp thu được gần hết những gì viết trong sách ạ. Vốn liến của nó rất có ích với con.
      SVB: Dạ, nhờ có vốn kiến thức phong phú đó đã giúp con làm phong phú thêm nó ạ.
      Thầy... chợt nghĩ đến 2 hình ảnh: Một con tằm và một con mọt.

      Xóa
    3. Rất cám ơn cái còm này của em LC. Nhờ đó mà chị hiểu thêm về quá trình Việt hoá vốn từ chữ Hán ở nước ta.
      Và chị thực sự cảm thấy ths vị với câu chuyện em kể thay cho kết luận của mình.
      Hì, cô giáo có khác! :D

      Xóa
    4. Chị thì thấy nó cũng không dài lắm đâu,chắc do mình nhiều thời giờ.....an...gian....để đọc kỹ .
      Chị đọc nhưng hông có com mà về nhà viết rồi p/s với nàng: chị viết bớt leng keng- ke ke ,leng keng là tiếng động nàng nhỉ,vậy mà chị gán nhồm nhoàm thế để trêu em tôi xíu .
      Chị ấy nàng ạ,ý nghĩ nó như con Kangguru vậy, lắm lúc nó chạy chị cũng không theo kịp luôn,hì

      Xóa
    5. Ý kiến của LC Smile rất hay - lão xin chen ngang vỗ tay một ...phát !

      Xóa
    6. Khi chiều em còn đang com một cái nữa mà liếc thấy đến giờ đi dạy. Vì đây là vấn đề nghiêm túc nên em vội không dám đăng. Vậy là xóa cả một com ngồi gõ bắt mệt. Cười! Chừ em qua nói thêm tí nữa để hết ý của mình:
      - Em đồng tình với quan điểm của chị bên dưới ( com) là từ Hán Việt không phải là một sinh ngữ
      -Và học tập, đổi mới cũng nên có chuẩn mực.Không nên tùy tiện.Nếu thấy sai thì phải sửa để ngôn ngữ của ta ngày càng trong sáng.
      Sao nó hết ý rồi. Hổng nghĩ ra được cái gì nữa đẻ viết. Em về đây!

      Xóa
    7. À! Quan trọng là phải biết cái gì đúng cái gì sai. Em cũng sợ cái vụ Hán Việt này đó chị. Mơ hồ lắm. Dạy cho HS càng nhỏ càng mệt.

      Xóa
    8. Chị Ong iu quý! Giờ chị là triệu phú thời gian mà. Ngắn dài chả là cái gì, ta chấp tuốt! :D
      Nếu ta còn trẻ, cứ khám phá mấy cái leng keng cho đời nó tươi, đâu cần phải bớt hả chị!

      Xóa
    9. Chị nghĩ dạy cho HS nhỏ lớn gì cũng mệt hết á, LC ơi. Tụi nhỏ như tờ giấy trắng, dạy mà sai, chúng nó ghi nhớ hết những cái sai ấy và sẽ nghĩ nó là đúng. Còn các em lớn hơn, chúng sẽ đặt ra nhiều câu hỏi mà với kiến thức của ta về vốn từ Hán Việt thì có khi ta ko biết phải trả lời ra sao. Mệt đấy chứ! :P

      Xóa
    10. Ờ, quên. Chị rất trân trọng khi đọc còm của em. Vì là một vấn đề nghiêm túc, nên em đã xoá đi cả một... công trình gõ gõ. Hehe, nghề chơi coi bộ cũng công phu phết! :D
      Lão Tan cũng phải nhào vô vỗ tay kìa!

      Xóa
  8. Càng đọc càng hồi hộp,cám ơn OM !

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ủa, sao phải hồi hộp hả anh? Mình là những người bình thường, kiểu gì thì cũng "dính trấu" những cái sai trong từ ngữ thôi, anh ạ! :)

      Xóa
  9. Dù rối vẫn đưa ra một đề tài nóng hổi để tranh luận hả chị? Hiiii. Em cũng rối, mà bức xúc quá nên lọt tọt vô còm. Em không đồng tình với cái bài viết từ TrieuThanh Magazine đó tí nào, quá cứng nhắc và giọng văn quá ngạo nghễ khi phê phán "đúng- sai", lại có vài chỗ sai chính tả nữa (một điều không nên sai từ một bài đăng trên tạp chí).
    Theo em, ngôn ngữ phong phú, đa dạng, và luôn luôn thay đổi, vì thế, không thể phê phán "đúng-sai" với ngôn ngữ như với những thứ đòi hỏi chính xác khoa học khác được. Nhìn nhận ngôn ngữ như người viết bài này thì có lẽ tất cả các bài viết đều mắc lỗi. Cả cái còm em đang gõ cho chị đây, hẳn là lỗi gần hết đấy ạ.
    Em ủng hộ ý kiến từ còm của bạn Võ Trung Tín. :)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hìhì, rối quá, ko viết bài được nên ôm bài người khác về đây! :p
      Em là người thứ 2 làm cho chị thích vì đã có ý kiến trái chiều với tác giả bài viết này.
      Đúng là tác giả đã để rất nhiều lỗi chính tả trong bài, (chị nhìn thấy, nhưng để nguyên) và quả là khá cứng nhắc. Nhưng có thể tác giả đúng trong nhiều trường hợp em ạ. Cái này chị phải tìm hiểu lại vì vốn từ Hán Việt của chị còn hạn chế lắm (Cứ theo gương Bác Hồ, thành ra không để tâm đến từ Hán Việt. Hihi!)

      Xóa
    2. Nipem vừa nấu côm vừa đọc và coi các anh chị phát biểu. Zậy túm nại nà " Cứ viết sai mà hiểu đúng là được" ạ? Hì hì....Chả bít đường nầu mờ nần. :p

      Xóa
    3. Không túm lại thế được! Hehe! Không thể chấp nhận viết sai! Nhưng thế nào là đúng thì... chuyện vẫn còn dài em à!

      Xóa
  10. Tác giả bài viết này thực chất là chẻ đôi con chữ ra xăm soi chứ thật ra chẳng chấp nhận cái gọi là đặc tính của ngôn ngữ. Có những từ ngữ theo thời gian sẽ mất đi và dĩ nhiên sẽ có những cụm từ mới xuất hiện. Trong chừng mực nào đó nếu được số đông chấp nhận, tức nó sẽ được thay đổi theo cách hiểu chung. Đúng chưa hẳn là nó sẽ được sử dụng.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chị nói hơi lạc đề tí nha Lãnh!
      Hàng ngày xem báo, nghe đài, thậm chí đi ra ngoài đường nhìn các pano, bảng quảng cáo..., chị luôn luôn nhìn thấy các lỗi về câu cú. Những cái lỗi nhan nhản kiểu như: "qua thực tế đã cho thấy việc làm A là tốt" (câu thiếu chủ ngữ), "cá ở dưới nước" (sai về giới từ: trong nước chứ không phải dưới nước), "đi khám bác sĩ" (sai về nghĩa: bác sĩ khám chứ!) "Công tác huấn luyện thể thao trong thanh, thiếu niên nói chung - trong bóng đá nói riêng - đã được tiến hành..." (sai về logic: thiếu niên và bóng đá là 2 phạm trù khác nhau), "Dầu gội Clear cho da đầu ngứa mới" (sai trong cách sắp xếp từ)... vân vân...
      Những lỗi này người đọc vẫn hiểu, vẫn chấp nhận đấy thôi, nhưng liệu ta có nên để cho nó tồn tại không?

      Xóa
    2. Em chỉ nói thêm chút này thôi, còn chị hiểu như thế nào thì e cũng chẳng muốn bàn thêm làm gì nữa.

      Nếu nói về cách dùng sai trong Hán Việt như tác giả kia đề cập thì em lấy một ví dụ trực quan chút cho dễ nhận biết nhé.

      Ví dụ như từ " Vô Tình" trong tiếng Hán chỉ con người không có tình, nhưng nếu hiểu theo kiểu Hán Việt thì còn có thêm một tí nữa là chỉ hành động không cố ý. Vậy chuẩn của nó là gì? Ở trong mức độ nào đó thì khi thốt lên hai tiếng "vô tình" người ta có thể hiểu nó nằm trong hoàn cảnh nào rồi. Nói đúng, nói sai liệu có được không?

      Thêm phát nữa nhé! Khi đọc những từ này " Phản động", "đồi trụy" thì chúng ta hiểu như thế nào là đúng và như thế nào là sai? Nó thuộc từ ghép của Hán Việt đấy! Nó có sai ở chỗ nào không và tại sao khi sử dụng người ta vẫn hiểu như thường?

      Hay như ngày xưa Bác thường viết là " Đường Kách Mệnh " thế bây giờ viết "Đường cách mạng" là sai?

      Từ này nữa, từ mà các anh chị nhà thơ hay dính chưởng. Nó đây "hoang hoải". Hoang hoải là cái quái gì? là từ gì, là tâm trạng như thế nào? Chẳng ai giải thích cho rõ ràng cả nhưng nó vẫn tồn tại và khi đọc mọi người có thể hiểu nôm na nó là vậy.

      Đó là chưa kể khi viết thành chữ Hán nó như thế nào nữa cơ, nói thuần Việt không thì chỉ có một chuyện. Ví dụ như: Hồ Trường? Hai từ này nó mặt ngắn, mặt dài ra sao thì cũng chẳng có ông kẹ nào biết được ngoài ông Nguyễn Bá Trác.

      Đó chính là đặc tính của ngôn ngữ. Những từ cho dù đúng ở buổi ban đầu nếu như thời gian sau không ai dùng tới thì nó cũng chết như thường.

      Tóm lại với bài này của tác giả nớ thì em chẳng hứng tí nào :))

      Xóa
    3. :)) Thật vui vì Lãnh đã quay lại đây cho chị vài chưởng đích đáng đủ để chị lăn quay. Lãnh không muốn chém thì thôi, chứ đã chém là chỉ có từ đỉnh trở lên (câu này chị viết sai cả về ngữ pháp lẫn nghĩa đen cộng nghĩa bóng, nhỉ! :)))
      Tóm lại, cái bài này làm cho em không hứng chút nào, nhưng em đã còm 2 lần, lần sau dài như cả 1 bài viết. Điều đó chứng tỏ cái... tài của chị khi biết cách... dụ dỗ em! =))

      Xóa
    4. Đọc cả một bài dài và một loạt còm thật hay, nhưng quả thực thích nhất đoạn tranh luận này ạ! (Đông cũng đang dò dò xem câu mình vừa nói trên có chữ nào sai không, mà chịu).
      Và theo Đông thì trừ phi là để biên soạn từ điển, còn không thì cứ để ngôn ngữ tùy nghi theo ngữ cảnh, và nhiều khi là theo cả tâm trạng nữa). Có rất nhiều trường hợp, cái khác lạ, phi chuẩn của ngôn ngữ lại chính là đặc điểm để nhận biết một người viết.
      Ví dụ như chị Om, Đông ghé quang qua, đọc và thấy một đặc điểm của văn chị là: chân phương, dễ hiểu, luận chứng, luận cứ chắc chắn... Tóm lại là rất tròn vành rõ chữ và có sức cuốn hút cao (Đông đặt ví dụ cho nhận định về ngôn ngữ phi chuẩn trên là sai ạ).
      Cũng ghé qua Lãnh đọc, thì thấy Lãnh là điển hình của một thứ ngôn ngữ phi logic, nhưng đạt tới sự quyến rũ của một dạng văn chương kỳ mỹ.
      Cả hai cách thể hiện ngôn ngữ của hai người này đều xứng đáng để Đông cắp sách theo học hỏi thực nhiều!

      Xóa
    5. Chào bạn Đông! Đọc lởi comt của bạn, chị OM vui như... Tết. Được gặp một người bạn mới, trẻ tuổi (chắc thế), mà lại quan tâm đến vấn đề ngôn ngữ thì thật quý lắm! :) Và bạn í còn khen mình nữa, càng quý! :D
      Chị OM cũng đánh giá cao về bạn Lãnh, nhưng chưa bao giờ nghĩ đến ngôn ngữ của bạn í là ngôn ngữ phi logic như em nói. Giờ ngẫm ra, thấy có lý! Hehe!
      Cám ơn Đông đã ghé nhà chị!

      Xóa
  11. Hơi dài, chị đọc không hết nên copy về để đọc dần! càng đọc càng thấy mình nói sai hơi nhiều, hì hì, phải để ý kỹ hơn để đời con cháu mình cứ tiếp tục sai thì kỳ lắm! Hì hì, chị về "Đi khám bác sĩ " đây!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Chị khám bác sĩ xem ổng nói có bệnh gì thì kê đơn nha chị ! :)) (câu này có dễ hiểu không ạ?)

      Xóa
  12. Thật ra Bác Hồ rất quan tâm đến từ vựng tiếng Việt, nhất là mảng từ vay mượn tiếng Hán.Người từng nói tiếng ta có thì phải dùng tiếng ta, vi dụ : có người "ba tháng " không nói "ba tháng " mà nói "tam cá nguyệt", nhưng cũng không nên gọi "Hội đàn bà Việt Nam" mà nói là "Hội phụ nữ Việt Nam"...Người viết "Ngục trung nhật kí" bằng tiếng Hán...
    Với bài sưu tầm, có nhiều ý để tranh luận
    Từ Hán Việt, tuy vay mượn từ Hán cổ, nhưng cách phát âm,cách viết hoàn toàn bằng tiếng Việt, hay nói cách khác Từ Hán Việt đã được Việt hoá và xem như là bộ phận của kho tàng từ vựng tiếng Việt
    Như bạn Trung Tínín đã dẫn: “Nói sai nhưng… hiểu đúng là được"
    Người Việt hay có thói quen làm tắt, nói tắt,nên trong phạm vị giao tiếp nhất định từ Hán Việt được dùng như một sự thoả thuận ngầm. Biết rằng mổ xẻ sẽ thấy cái sai khi dùng từ, nhưng cả người nói người nghe đều hiểu theo nghĩa đại chúng bình dân chứ không theo nghĩa kiểu bác học, nên sự diễn đạt vẫn ổn trong xã hội Việt.
    Hơn nữa từ gốc Hán gồm những yếu tố đa nghĩa,ví dụ :Tử trong Thiên tử khác Tử trong tử vong. Đại trong đại dương khác đại trong đại diện...nên dùng từ Hán Việt còn phụ thuộc ngữ cảnh, đối tượng, ngữ điệu...khi giao tiếp.
    Cho nên có vốn mà không sử dụng đúng cũng thất bại.
    Nhân việc người Việt dùng từ Hán Việt, chị lại nhớ đến nhân vật Dâu tây (người Canađa), hắn thành công khi dùng tiếng Việt đúng ngữ cảnh, đối tượng, mục đích... Bởi những từ trong từ điển TV không hề có tiếng lóng, phần mềm của một ngôn ngữ. Nói như Lê Hoàn, "hắn là một người nước ngoài nói tiếng Việt hơn cả người Việt", hắn xuất bản hai tập sach bằng tiếng Việt bán chạy hơn tôm tươi (Ngược chiều vun vút , Tớ là Dâu)
    Tóm lại dùng từ phải hiểu từ là điều đương nhiên, tuy nhiên hiểu thế nào và dùng làm sao cho người mình giao tiếp hiểu là cái đích của sự giao tiếp.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Em thích còm này của tỷ tỷ! Vỗ tay hoan hô!!!

      Xóa
    2. Tuyệt vời khi em đã "câu" được chị vào đây bình một đoạn dài ngang với bài viết. Haha!
      Em đồng ý với chị ở nhiều điểm, nhưng cái điểm "nói sai mà hiểu đúng là được rồi" thì em không đồng ý. Bản thân em sẽ không chấp nhận cái sai, cho dù nó được nhiều người chấp nhận. Nếu mình chấp nhận cái sai thì láu ngày nó nghiễm nhiên trở thành cái đúng. Ngôn ngữ là một phần của cuộc sống, mà cuộc sống thì không thể / không nên lấy sai làm đúng.
      Nhưng vấn đề của em ở đây là em chưa phân biệt được đúng với sai. Hix! Còn phải học nhiều, chị ạ!

      Xóa
    3. Nàng NM ơi! Nói với tớ 1 lời đi, chứ vỗ tay thế thôi à? Năn nỉ đó! :))

      Xóa
    4. Nói về lí thì "nói sai mà hiểu đúng" nghe có vẻ khó chấp nhận ( nên cần kèm theo ngữ cảnh, đối tượng, mục đích...cụ thể...). Ngôn ngữ Việt nó uyển chuyển và linh hoạt trong sử dụng, thực tế giao tiếp đã chấp nhận, cho dù biết "Nếu mình chấp nhận sai thì lâu ngày nó nghiễm nhiên trở thành cái đúng". Ví dụ : từ KHẨN TRƯƠNG như tác giả bài viết viện dẫn, chị thấy có gì để mà minh chứng cho vấn đề sai khi dùng từ Hán Việt ở đây? Chẳng qua nó đồng nghĩa với từ Thuần Việt như NHANH CHÓNG...mà phát thanh viên nhà tàu quen dùng cho nhiều đối tượng khi đi tàu.
      Ngôn ngữ không chỉ là một phần của cuộc sống mà nó còn không thể thiếu trong cuộc sống. Mà cuộc sống thì muôn hình nghìn vẻ. Nói A có khi hiểu B, nói một hiểu hai, nói nghĩa đen hiểu nghĩa bóng , nói ngược hiểu xuôi, nói sai hiểu đúng và ngược lại...
      Chị không thích theo đám đông, nhưng nếu chị diễn giải được điều gì số đông hiểu là chị thấy yên tâm và chị băn khoăn khi số đông cùng nói về điều gì mà chị lại không hiểu.
      Tóm lại từ vựng tiếng Việt phức tạp và tức nhất cái vụ không cưỡng lại được lịch sử khi phải mượn tiếng Tàu. Nếu được thay đổi lịch sử, có lẽ việc đầu tiên là dẹp mớ tả pí lù đó sang một bên!

      Xóa
    5. Vâng, em thấy cái đoạn chị nói về số đông ấy, rất chí lí, chị ạ!
      Còn cái vụ nếu thay đổi được thì... xem ra khó quá! Nước ta ngàn năm bị giặc Tàu đô hộ, làm sao mà ngôn ngữ không bị ảnh hưởng. Nhưng nếu vay mượn mà sử dụng cho có hiệu quả thì em thấy cũng tốt!
      Sau này ta bị thêm trăm năm giặc Tây đô hộ, khá nhiều từ của Tây đã được Việt hoá, thấy cũng ổn phết!
      Rồi thêm một thời gian không nhỏ, người Mỹ ở đây đã góp vào vốn từ Việt Nam thêm một mớ những OK, Hi, Bye bye, Baby... Rồi đến một ngày (không xa) ta cũng sẽ xem nó như từ Việt.

      Xóa
  13. Mình có đọc kỹ thì OM cũng nghi ngờ là chưa đọc, thôi thì...cứ im lặng cho xong. Nói về học thuật lĩnh vực ngôn ngữ anh LC muốn bàn lắm mà đành potay

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Anh là một trong những người chơi đùa với ngôn ngữ nhiều nhất trên blog này. Vậy mà khi nói chuyện "nghiêm túc" anh lại pótay là làm sao?
      Anh nghĩ bạn OM đa nghi lắm à?
      Trả lời đi, đừng mất hút, anh nhé!

      Xóa
  14. Lão phải đọc làm 2 lần trước và sau bữa cơm mới hết vì chủ nhà thích...dài!?
    Đề tài này quả thật là hay và thiết thực.Bài viết công phu và như một cái " mỏ" ngôn ngữ khá nhiều trữ lượng. Đọc thật hấp dẫn - nhất là những người có ý ...viết văn khi về hưu ?!
    Đúng như đề bài OM đặt - Hán Việt ơi - Hán Việt à - giữa mênh mông biển khơi tiếng Việt , còn rất nhiều , rất nhiều từ Hán - Nôm lộn tùng phèo.Ngày trước , lúc còn trẻ , lão hay mày mò đọc về ngôn ngữ học , về Tam Tự Kinh , và thích thú đến độ như có thời kỳ say mê được nghe người lớn tuổi nói về Hán tự... Nhưng mà càng đi vào càng nhiều rối rắm , lùng nhùng vì tiếng Việt thập cẩm nhiều phương ngữ , lại thêm Nôm - Hán - Pháp - latin...
    Lão nhất trí là dùng từ rõ nghĩa và dễ hiểu là đạt yêu cầu rồi . Lão cũng chúa ghét sự lạm dụng khi mà tiếng Việt cứ phải thêm Tây , Tàu vào cho nó ...uyên bác. Những cụm từ trích dẫn trên quả thật quá hay và luồn tận gốc gác làm thỏa chí nhiều người. Tuy nhiên , viện dẫn "Tiêu cực" trong trường hợp của Từ Thứ như tác giả nêu lão thấy chưa ổn lắm. Không ai nói Từ Thứ tiêu cực trong trường hợp này mà vì chữ Hiếu với mẹ già , vì trong nghĩa Lưu Bị mà Từ Thứ không thờ hai chủ, không tiếp tay cho kẻ ác...
    Ưà - thì ...Hán Việt ơi, Hán Việt à...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Đọc nhận xét của Lão, bạn OM hơi... lùng bùng, vì không ngờ Lão lại thích thú và bỏ công ra tìm hiểu về ngôn ngữ nhiều như vậy. Bạn OM rất thán phục!
      Cũng vì hơi lùng bùng, nên sau khi đọc xong còm, cái mà bạn OM nhớ nhất là Lão bảo chủ nhà thích... dài.
      Phải đính chính ngay là chủ nhà không mấy quan trọng dài ngắn đâu! Chất lượng thế nào mới là điều đáng quan tâm. Hờ hờ!
      Lão có ý viết văn khi về hưu không?

      Xóa
  15. Mình ko hiểu về chữ Hán nên đọc entry này ...bể cả óc! Nhưng bù lại là nhờ có OM nên bình hiểu biết của mình có thêm. Cảm ơn OM nhiều và nhiều lắm!. Chúc một ngày cuối tuần an vui nha!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hì, có gì mà bạn cám ơn! :)
      OM đem về đây cho mọi người đọc và cả cho mình nữa. Vỡ ra một vấn đề dù nhỏ thì cũng làm cho cuộc chơi thú vị hơn. Chúc bạn vui cuối tuần!

      Xóa
  16. Theo mình, ngôn ngữ là quy ước, chỉ cần người nghe hiểu đúng ý người nói. Nếu thế, điều đang được nói ở đây không phải là chuyện đúng sai, mà là chuyện sáng tạo ngôn ngữ và sự chấp nhận của cộng đồng, chuyện cái hay cái đẹp của ngôn ngữ vậy. :)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Bình luận này của bạn làm OM suy nghĩ nhiều. Có lẽ bạn nhận định đúng khi nói đến vấn đề sáng tạo của ngôn ngữ và sự chấp nhận của cộng đồng.
      Vấn đề mình vẫn còn băn khoăn ở đây là đôi khi cộng đồng dễ dàng chấp nhận những cái không hay, ví dụ như trong đám cưới ta thường nghe MC giới thiệu: Tân lang, Tân giai nhân, hay trong chăn nuôi thì có vịt siêu thịt, hoặc không phân biệt được Điểm yếu với yếu điểm...
      Nếu chịu khó làm một thống kê thì nhiều lắm bạn ạ. Và người trẻ bây giờ dường như ít quan tâm đến vấn đề ngôn ngữ, nên mình ngại đến một ngày tiếng Việt sẽ trở nên hầm bà lằng!

      Xóa
    2. Mình đồng ý với com này của Thuỷ Nguyệt!

      Xóa
    3. Điều lo ngại của OM là rất thực. Chẳng phải lịch sử, văn hoá của một dân tộc được phản ánh qua ngôn ngữ của dân tộc ấy sao? Chấn hưng dân khí, mở mang dân trí ...

      Xóa
    4. Bạn Thuỷ Nguyệt ơi, mình đã từng vào nhà bạn (lâu rồi, và nhiều lần, nhưng còn e ngại nên chưa nói gì). Thấy bạn còn băn khoăn đến rất nhiều vấn đề của đất nước. Còn băn khoăn thế là còn có một tấm lòng. Một mình mình thì bé nhỏ lắm, chẳng làm được gì đâu, nhưng nếu bạn và tôi, và chị HL đây, cùng nhiều người khác cùng có những tấm lòng thì... biết đâu... :)

      Xóa
  17. Hãi quá, mới đọc tưởng bài của OM, xuống cuối mới rõ

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ối, em sợ nhiều người ngất trước khi dọc xong nên đã nói rõ ngay ở đầu rồi mà! Bác cứ là oánh giá em cao chót vót thế kia, ngại chết! :D

      Xóa
  18. Nhận xét này đã bị tác giả xóa.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Loa loa..., có người tự xoá còm kìa! Như bình thường thì em đã xoá luôn còm của chị cho mất hẳn dấu vết, nhưng em thấy cái còm đã bị xoá hay đấy chứ, mà chả hiểu lí do gì... :-?

      Xóa
  19. Thật là cảm ơn chị OM về bài học chữ nghĩa này.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Ôi, hôm nay bỗng dưng OM được lên chức "chị" kìa! :p

      Xóa
  20. Ghé thăm em, anh đang dọn đất xạ lúa bận quá nên chưa đọc bài được ,mong em thông cảm nhé.
    Chúc em tuần mới vui vẻ hạnh phúc nhé.

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Anh Mẫn ơi, việc dọn đất xạ lúa quan trọng hơn nhiều so với việc tám trên blog chứ! Anh cứ tập trungblafm cho xong đi, rồi mình lại tiếp tục tám! :)

      Xóa
  21. Em..
    dựa cột nhà chị để nghe thui:p

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Tri vi tri, bất tri vi bất tri, tri thị tri dã! :))
      phải hem?

      Xóa
    2. Hừm.....
      Lễ tuy bất túc, tâm kính có dư( mời chị xơi quả....
      .đấm)
      Đã biết em vốn ít chữ lại...
      bỗng dưng hết chữ. Thía mừ còn tri , bất tri.
      Đi làm đã, nếu chị còn ngo ngoe tối về chết với em !;)

      Xóa
    3. Sáng nay tỉnh dậy, chị thấy mình vẫn... chưa chết! :P

      Xóa
  22. bài sưu tầm rất hay, OM cho mộc coppi về để xem và học được chừng nào hay chừng ấy vì mộc cũng hay viết, thường viết nên dể bị sai lắm, trong bài viết nầy có những từ mộc nghi ngờ lâu rồi như "quá trình / huyền thoại" nhưng thấy họ dùng nhiều quá sợ mình sai nên lại bắt chước, riêng từ "độc lập" mang tính đặc thù nằm trong một cụm từ (độc lập - tự do - hạnh phúc) nếu thay bằng từ thuần việt (tự chủ) vào đây e rằng hơi khập khiễng, nói như bác lanh dien có khi lại đúng, bởi thời gian chính là nhà sư phạm thứ 2 chuẩn hóa lại ngôn ngữ, chẳng hạn như fan hâm mộ (thừa 1 chữ) xe ôtô (thừa 1 chữ) nhưng ai cũng dùng thế, ta cứ bắt chước thôi, lâu quá bạn và mình mới lại giao lưu với nhau, lại nhằm vào entry nầy thích thật đó, nhất là đọc được các comment của các bạn rất hay, rất đáng học hỏi đó, thanh kiu OM, hi vọng sẽ còn gặp lại nhau!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Mình là người bình thường, không phải dân ngôn ngữ, nên "dính quả" thường xuyên là chuyện chắc chắn. Đọc bài này để biết thêm và suy nghĩ đôi chút, khắc phục chuyện viết sai của mình đến đâu hay đến đó thôi, anh Mộc!

      Còn chuyện giao lưu á, hihi...
      Anh dùng từ "hi vọng" làm người ta nghĩ rằng chuyện tiếp tục giao lưu có vẻ khó lắm! :D

      Xóa
  23. Chị đọc và thấy....sáng ra. Lâu nay thấy người ta dùng, mình cũng dùng theo. Rồi LƯU BAN cũng hiểu là ở lại lớp. Nhưng GIAO HỢP thì...mấy ai nói tắt kiểu đó? Chị vừa đọc vừa khen OM giỏi thiệt! Hóa ra...OM đã có công phát hiện bài viết hay!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Sáng ra tí nào hay tí đó, chị nhỉ! Tuy không hẳn đồng ý với bài này nhưng em ngẫm ra, thấy có vẻ mình chưa được chuẩn nhiều thứ.
      Chị cứ khen thế chứ em giỏi gì đâu ạ. Chuyện đi lang thang, lôi bài về nhà mình thì ai mà chả làm được. Hihi!

      Xóa
  24. Đi cày cả ngày vìa, mất hết cả sức lực mới lại tìm được đường đến nhà mình, vừa tới nhà Om thì lại ôm ngay cái entry dài dằng dặc này...!!! Cua thì...đơn giản lém, cứ cái gì đã quen rùi thì cứ thoải mái làm, dù cho có thấy nó hỏng chính xác. May mà chỉ là cô giáo dạy vẽ thoai!!!

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Hihi, làm cô giáo dạy vẽ sướng hơn cô giáo dạy văn ở chỗ đó! Mà nói chung, dình đến văn chương chữ nghĩa mệt lắm Cua ơi! Cua vẽ một bức tranh, lỡ có xấu thì nói chung cũng chả mấy ai lên tiếng, bởi vì hoạ sĩ vốn không giỏi về chữa nghĩa. Nhưng nếu Cua viết cái gì đó thảy lên mặt báo hay in thành sách thì dám chắc sẽ có rất nhiều người lao vào xâu xé! Hehe!

      Xóa
  25. Giờ em bàn đến bài này.
    Em đọc bài này là trên điện thoại. Nói thật, em đọc đến mục thứ 11, cái đoạn bác ấy bàn về việc đảo trật tự các từ và có nêu ra một số dẫn chứng, là em thấy cái đầu mình bắt đầu khó chịu. Không đọc tiếp nữa, mà em kéo xuống đọc....còm. Đến còm của Lãnh thì thấy thoải mái quá. Lúc ấy mà còm trên điện thoại được thì em đã gắn mấy cái vỗ tay cho com của Lãnh - không phải là em adua đâu nhé, mà vì em thấy trùng với ý nghĩ của em.
    Đọc hết các com của mọi người và reply của chị.(à, đoạn này lẽ ra phải viết là: đọc hết các bình luận của độc giả và các câu trả lời của tác giả ;) ), em bắt đầu đọc tiếp xem những mục sau là gì. Nhưng khi đó em không đọc với tâm thế để lĩnh hội thêm kiến thức (ờ, không biết dùng từ "lĩnh hội" có đúng không ta?). Em đọc, chỉ để hiểu thêm về lời bàn của mọi người, không quan tâm đến bác kia nữa. Cho nên tâm trạng trở lại bình thường, cái đầu cũng thoáng hơn.
    Kết luận: cái com của Lãnh làm em thích. Nhưng câu chuyện về món quà của thầy dạy mà bạn LC kể làm cho em khoái chí vô cùng.
    Quay lại cái nhan đề chị đặt: "Hán Việt ơi Hán Việt à", thì có thêm câu biểu cảm thế này: Chị OM ơi chị OM à, chị thiệt là tài. Vì bác kia đem chữ ra múa với nghĩa nên bài viết của bác ấy đầu Ngô mình Sở, một số bộ phận thì giống...oẳn tà roằn! Còn chị OM tài ở chỗ chị khen cây hòe mà ra mắng cây sói. (hi, thành ngữ này do em tự chế biến đấy ạ). Và tài hơn là ở chỗ từ việc cần làm là đọc bài bác kia viết thì em chắc đến tám phần người quay trở lại blog chị chỉ đọc....com và reply thôi. :)

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Lộc Vừng ơi, em làm chị... khoái chí quá đi mất!
      Rằng thì là em bảo chị "khen cây hòe mà ra mắng cây sói' - một sự khai phá ngôn ngữ tuyệt cú mèo! Haha! Chị công nhận là khi đặt tựa đề, chị có nghĩ đến điều đó, tức là nghĩ mình phải có một cái tựa sao đó, để phần nào nói lên quan điểm không đồng tình của mình (một cách kín đáo) để bạn bè còn có chỗ mà chém!
      Còn chuyện 10 người hết 8 người quay trở lại để đọc còm thì không phải tài của chị. Chẳng qua là vì mọi người đã hăng hái chém rồi, nên cũng muốn quay lại xem mọi người có chém mình không, thế thôi! :D

      Xóa
    2. May quá. Giờ lại vào được blog chị rồi.
      Thì đúng là chị Tài thật mà. Luôn đem đến những đề tài HOT. (nói như thế là mất chuẩn Tiếng Việt chị nhỉ). Và nếu ai lỡ đọc cái tựa đề với vài câu chào mời mà đã vội tin ngay vào nội dung thì ....toi. :D

      Xóa
    3. Hehe! Không phải mang về đề tài hot đâu em. Tài ở chỗ giỏi dụ dỗ mọi người vào nhà mình thoai! :D

      Xóa

Bạn có thể chèn hình ảnh vô khung comment mà không cần thẻ. Bạn chỉ cần coppy link của hình và dán vô rồi đăng lên là được (Lưu ý: Định dạng đuôi ảnh 'JPG','GIF','PNG','BMP')