Tàu đêm đi qua thành phố

Ai đã từng ngồi bên ô cửa sổ của một chuyến tàu đêm đi qua thành phố có thể sẽ hiểu cảm giác này. Nếu như những người đang đi trên đường buộc phải dừng lại trước thanh barie chắn tàu, mắt nhìn chăm chăm vào những toa tàu sầm sập kéo qua trước mặt với cảm giác sốt ruột, thì ta – kẻ ngồi bên ô cửa sổ toa tàu – lại nhìn họ với cái nhìn lướt qua, không hẳn hờ hững, không hẳn quan tâm. Có gì đâu, trong giây lát, ta sẽ bỏ lại phía sau tất cả những gương mặt xa lạ: một anh phát thanh viên trên đài truyền hình vừa tan ca, một chị công nhân đang đến nhà máy thay ca trực cho đồng nghiệp của mình, một cô gái làm ở quán bar vừa dọn dẹp xong đống ly tách bia bọt, đang trên đường trở về căn gác trọ, một gã say rượu đang ngất ngưởng tìm đường về nhà…Có gì đâu, ta chỉ lướt qua họ trong tích tắc và có thể sẽ chẳng bao giờ gặp lại họ trong đời.

Nhưng đấy là bạn ngồi bên cửa sổ một toa tàu đêm bình thường. Còn nếu bạn ngồi bên cửa sổ một toa tàu đang mang bạn đi khỏi nơi mà bạn đã từng sinh ra, lớn lên và trải qua những tháng ngày tươi đẹp nhất thì cảm giác của bạn sẽ không dễ gì tả lại được bằng lời.

Một lần, tôi có việc nên phải về nhà lúc khá khuya - chẳng may phải đi qua con đường quen thuộc có tuyến xe lửa chạy qua - vừa đúng lúc barie hạ xuống trước mặt. Không hiểu sao, đoàn tàu chạy qua hôm đó đi rất chậm, và ở một ô cửa sổ sẫm tối nhưng có ánh đèn đường hắt vào, tôi chợt bắt gặp gương mặt đầm đìa nước mắt của một một bé gái chừng 10 tuổi. Gương mặt chầm chậm lướt qua tôi và bỗng chốc tôi thấy cổ họng mình nghẹn lại.

Trời ơi, tôi nhớ, nhớ quá đi mất những căn nhà mái ngói màu nâu xám dưới ánh đèn vàng, bóng những cây sấu già in xuống mặt đường, những người đàn ông đeo trên ghi-đông xe đạp một chiếc cà-men sắt, những người đàn bà mặc quần lụa đen và áo phin nhấp nhổm trên chiếc xe đạp Phượng hoàng đang đứng chờ tàu đi qua… Đó là một đêm mùa hè và cũng là hình ảnh cuối cùng dưới con mắt trẻ thơ của tôi về một Hà Nội thân thương, hiền hoà và đầy ắp kỷ niệm.

Bao nhiêu năm qua, tôi vẫn giữ hình ảnh đó trong lòng, dù Hà Nội bây giờ với tôi hoàn toàn xa lạ. Tôi không còn di chuyển bằng tàu hoả và cũng không có ý định thử đi tàu hoả lại một lần, nhưng mỗi lần dừng lại trước thanh barie chờ cho đoàn tàu sầm sập chạy qua, tôi vẫn cứ cảm giác mình như đang ngồi bên một ô cửa sổ và nhìn xuống con đường với một thứ tình cảm không có lời diễn tả.

Đêm đêm, những con tàu vẫn lặng lẽ chạy ngang thành phố. Nếu một trăm lần bạn đã lơ đãng và sốt ruột nhìn nó nặng nề lăn bánh qua trước mặt thì hãy thử một lần nào đó nhìn sâu vào những ô cửa sổ sẫm tối xem có nỗi buồn nào đang lướt ngang qua không. Nếu thấy được điều gì đó, bạn sẽ hiểu rằng tận sâu trong trái tim, ta đã không hờ hững với những khoảnh khắc vụt qua trong cuộc đời này.